Sự hình thành và phát triển của báo chí cách mạng Việt Nam trong giai đoạn 1925-1945
2025-06-16T09:38:47-04:00
2025-06-16T09:38:47-04:00
https://khuyencongbinhphuoc.gov.vn/Tin-tuc/su-hinh-thanh-va-phat-trien-cua-bao-chi-cach-mang-viet-nam-trong-giai-doan-1925-1945-1122.html
https://khuyencongbinhphuoc.gov.vn/uploads/news/2025_06/01-1.jpg
Trung tâm Khuyến công và Tư vấn phát triển công nghiệp Bình Phước
https://khuyencongbinhphuoc.gov.vn/uploads/logo-kc.png
-
- Năm 1925, đồng chí Nguyễn Ái Quốc sáng lập Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên trên cơ sở tổ chức “Cộng sản đoàn” làm nòng cốt để truyền bá Chủ nghĩa Mác-Lênin vào Việt Nam. Do vậy, Người chủ trương phải lập một tờ báo cho Hội, đó là Báo “Thanh Niên” - cơ quan ngôn luận của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên. Báo Thanh niên ra số đầu tiên vào ngày 21/6/1925, trụ sở ở số nhà 13A đường Văn Minh, Quảng Châu, Trung Quốc. Đây là tờ báo vô sản, cách mạng đầu tiên do đồng chí Nguyễn Ái Quốc tổ chức, sáng lập và trực tiếp chỉ đạo. Báo Thanh Niên mới xuất bản nhưng đã có ảnh hưởng rất lớn trong xã hội, nên bọn mật thám truy lùng, khám xét gắt gao. Ngay từ đầu, Báo Thanh Niên đã giáo dục chủ nghĩa yêu nước theo tinh thần cộng sản chủ nghĩa.
Đây được xem là mốc son mở đầu cho nền báo chí cách mạng nước ta, đánh dấu sự ra đời của một lực lượng tuyên truyền sắc bén, phục vụ công cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc. Từ những trang báo in bằng phương pháp thủ công, phát hành bí mật, Báo Thanh Niên đã truyền bá lý tưởng cách mạng, chủ nghĩa Mác - Lênin, khơi dậy tinh thần yêu nước và tổ chức lực lượng cho sự nghiệp giải phóng dân tộc. Thời kỳ này, Báo Thanh Niên đã đăng nhiều bài viết của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc và được chuyển về Việt Nam. Trong hơn 200 số phát hành, Báo Thanh Niên tập trung phân tích mâu thuẫn giữa nhân dân với thực dân Pháp, khẳng định con đường cách mạng vô sản, vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản, và nhấn mạnh lực lượng cách mạng là toàn dân, đặc biệt là giao cấp công nhân và nông dân. Tờ báo giúp định hướng tư tưởng, tổ chức phong trào và góp phần quan trọng vào sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam năm 1930. Đây là những tài liệu lý luận rất có giá trị, góp phần đào tạo đội ngũ cán bộ cách mạng đầu tiên của nước ta.
Từ năm 1928-1930, nhiều tờ báo khác do Nguyễn Ái Quốc và các đồng chí khác sáng lập như Công Nông, Lính Cách Mệnh, Việt Nam Tiền Phong, Thân Ái, Đỏ... tiếp tục lan tỏa tinh thần cách mạng đến các tầng lớp nhân dân. Trong cao trào Xô viết Nghệ - Tĩnh (1930-1931), nhiều tờ báo như Cờ Đỏ, Búa Liềm, Tiến Lên… được xuất bản bí mật để kịp thời phản ánh tình hình và biểu dương tinh thần đấu tranh của quần chúng, hướng dẫn, cổ vũ các phong trào cách mạng, góp phần hình thành chính quyền Xô Viết tại nhiều địa phương. Những bài báo kêu gọi “Đả đảo đế quốc Pháp, đòi ruộng đất cho dân cày!” đã trở thành khẩu hiệu đấu tranh sôi nổi khắp cả nước.
Trong thời kỳ Mặt trận Dân chủ (1936-1939), báo chí cách mạng càng có thêm nhiều điều kiện hoạt động công khai hơn. Nhiều tờ báo tiến bộ do các đảng viên cộng sản và trí thức tiến bộ phụ trách được xuất bản đã phản ánh các vấn đề xã hội, kêu gọi cải cách dân sinh, dân chủ và góp phần củng cố lực lượng đấu tranh công - nông - trí thức. Nhiều bài viết sắc bén phê phán sự bóc lột của đế quốc và tay sai, vạch trần những bất công xã hội, đòi quyền tự do báo chí, hội họp, lập hội.
Từ năm 1941-1945, báo chí cách mạng Việt Nam đóng vai trò then chốt trong việc tuyên truyền đường lối kháng chiến, giác ngộ và vận động quần chúng, chuẩn bị lực lượng cho cuộc Tổng khởi nghĩa Tháng Tám. Dù hoạt động trong điều kiện bí mật, thiếu thốn, nhưng báo chí đã phát triển mạnh mẽ từ Trung ương đến cơ sở, trở thành vũ khí sắc bén trên mặt trận tư tưởng, góp phần làm nên thắng lợi lịch sử của dân tộc. Ngay sau khi Mặt trận Việt Minh được thành lập (1941), hàng loạt tờ báo ra đời, nổi bật là Báo Việt Nam Độc lập do Chủ tịch Hồ Chí Minh trực tiếp chỉ đạo nội dung và xuất bản ngay trong rừng sâu Pác Bó. Tờ báo đã trở thành công cụ tuyên truyền chủ lực, giúp truyền bá đường lối cứu nước của Việt Minh tới các địa phương cách mạng. Bên cạnh đó, Báo Cứu quốc (ra số đầu ngày 25/1/1942) và Cờ Giải phóng (xuất bản năm 1942 dưới sự lãnh đạo của Tổng Bí thư Trường Chinh) là hai trong những tờ báo có ảnh hưởng lớn, được xem là “la bàn tư tưởng” của toàn dân tộc.
Đến năm 1945, thời kỳ tiền khởi nghĩa, báo chí cách mạng dù chưa được công nhận hợp pháp nhưng đã công khai hoạt động tại nhiều “tổng hoàn toàn”, “châu hoàn toàn” - nơi chính quyền tay sai đã tê liệt. Báo chí đã công bố những bài viết mạnh mẽ như “Độc lập hay là chết”, trở thành khẩu hiệu của phong trào khởi nghĩa. Các tờ báo không chỉ in ấn phát hành mà còn được đọc to tại chợ phiên, hội làng, và phổ biến qua truyền đơn, truyền miệng - đưa thông tin tới cả những người dân chưa biết chữ. Đặc biệt, sau khi phát xít Nhật đầu hàng Đồng minh (15/8/1945), báo chí như Cờ Giải phóng, Việt Nam Độc lập nhanh chóng đăng tải bản hiệu triệu Tổng khởi nghĩa: “Giờ quyết định cho vận mệnh dân tộc đã đến! Đồng bào hãy nhất tề đứng dậy, giành lấy chính quyền!”. Lời hiệu triệu này trở thành tiếng trống trận đánh thức triệu con tim Việt Nam, góp phần dẫn đến việc chỉ trong vài ngày, hàng chục tỉnh, thành trên cả nước đã giành được chính quyền. Trong giai đoạn này, báo chí trở thành công cụ tuyên truyền, vận động toàn dân đoàn kết đánh Pháp, đuổi Nhật, lật đổ chính quyền phong kiến tay sai giành độc lập dân tộc; hướng dẫn quần chúng nổi dậy, đặc biệt trong các chiến dịch “Diệt giặc đói, giặc dốt và giặc ngoại xâm” bảo vệ chính quyền cách mạng và nhà nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa non trẻ vừa mới thành lập vào ngày 2/9/1945.
-
Trích từ ĐỀ CƯƠNG TUYÊN TRUYỀN Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025) (Gửi kèm Hướng dẫn số 15-HD/BTGDVTU, ngày 05/6/2025 của Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy)
THÔNG BÁO: Về việc đăng ký bình chọn sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu cấp quốc gia lần thứ VI - năm 2025
